Keo dầu là hiện tượng phổ biến và gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng đối với máy nén khí công nghiệp, làm giảm hiệu suất và tuổi thọ của thiết bị. Để bảo vệ máy nén khí và tránh phải sửa chữa tốn kém, việc hiểu rõ nguyên nhân và giải pháp xử lý keo dầu là rất quan trọng.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ về hiện tượng keo dầu, nguyên nhân gây ra và các giải pháp từ đơn giản đến triệt để để khắc phục vấn đề này một cách hiệu quả.
Keo Dầu Trong Máy Nén Khí: Nguyên Nhân Chính
Hiện tượng keo dầu trong máy nén khí xảy ra khi dầu bôi trơn bị biến chất hoặc tích tụ, tạo thành một lớp cặn dính. Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:
Nguyên nhân 1: Mua sai loại dầu cho máy nén khí
Giải thích: Mỗi loại máy nén khí công nghiệp đều yêu cầu một loại dầu máy riêng phù hợp với cấu tạo và điều kiện vận hành. Việc mua và sử dụng sai loại dầu có thể dẫn đến dầu không được lưu thông đúng cách, dễ bị ứ đọng, dẫn đến hiện tượng keo dầu. Thậm chí, trộn lẫn hai loại dầu không tương thích cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng keo dầu.
Cách xử lý: Đảm bảo bạn chọn đúng loại dầu máy nén khí theo khuyến nghị của nhà sản xuất. Kiểm tra kỹ thông số dầu và yêu cầu của máy trước khi thay dầu để tránh việc trộn lẫn dầu không tương thích.
Nguyên nhân 2: Máy chạy ở nhiệt độ cao trong thời gian dài
Giải thích: Khi máy nén khí hoạt động liên tục ở nhiệt độ cao, dầu có xu hướng bị phân hủy, hình thành cặn bẩn và keo dầu. Nhiệt độ cao đẩy nhanh quá trình oxy hóa của dầu, dẫn đến việc dầu bị đóng bánh và kết dính, tạo ra lớp keo dầu cản trở quá trình bôi trơn.
Cách xử lý: Đảm bảo máy nén khí hoạt động trong điều kiện nhiệt độ an toàn (thường dưới 95°C). Cân nhắc kiểm tra và bảo dưỡng hệ thống làm mát của máy nén để duy trì nhiệt độ ổn định.
Nguyên nhân 3: Sử dụng dầu quá hạn hoặc dầu biến chất
Giải thích: Dầu máy nén khí có hạn sử dụng và sẽ bị biến chất sau một thời gian dài sử dụng. Dầu quá hạn hoặc bị biến chất do không được thay định kỳ sẽ mất đi các đặc tính bôi trơn và dễ bị đóng cặn, dẫn đến keo dầu.
Cách xử lý: Luôn kiểm tra hạn sử dụng của dầu máy nén khí và thay thế dầu định kỳ theo khuyến cáo của nhà sản xuất. Phân tích mẫu dầu thường xuyên để phát hiện dầu đã biến chất hoặc xuất hiện cặn bẩn.
Nguyên nhân 4: Pha trộn hai loại dầu không tương thích
Giải thích: Pha trộn hai loại dầu máy nén khí không tương thích (có gốc dầu khác nhau) sẽ gây ra phản ứng hóa học giữa các thành phần của dầu, khiến dầu bị kết dính và tạo cặn. Điều này làm cho động cơ máy nén khí hoạt động kém hiệu quả, thậm chí có thể gây ra hư hỏng nặng.
Cách xử lý: Tuyệt đối không trộn lẫn các loại dầu máy khác nhau nếu không chắc chắn về tính tương thích. Khi thay dầu, cần xả hết dầu cũ và đảm bảo không còn dư lượng dầu trước khi đổ dầu mới.
Nguyên nhân 5: Các bộ lọc bị hỏng hoặc bẩn
Giải thích: Các bộ lọc dầu bị hỏng hoặc không được thay thế kịp thời sẽ gây tắc nghẽn, làm cản trở lưu thông dầu và góp phần hình thành keo dầu.
Cách xử lý: Thay thế các bộ lọc dầu định kỳ theo khuyến nghị của nhà sản xuất để đảm bảo dòng dầu được lưu thông tốt.
Biện Pháp Xử Lý Keo Dầu: Các Giải Pháp Đơn Giản
Sử dụng dầu tẩy rửa
Giới thiệu: Dầu tẩy rửa là một giải pháp tiết kiệm chi phí và tiện lợi để xử lý keo dầu mà không cần phải tháo rời máy móc. Dầu tẩy rửa giúp loại bỏ cặn bẩn và vecni một cách nhẹ nhàng, thích hợp cho các trường hợp keo dầu nhẹ.
Các loại dầu tẩy rửa:
Dạng phụ gia: Thêm vào dầu máy nén khí đang sử dụng.
Dạng pha sẵn: Dùng thay thế dầu chạy máy trong một khoảng thời gian ngắn (vài chục đến 500 giờ).
Dầu tổng hợp có tính năng tẩy rửa tự nhiên: Các loại dầu gốc Ester hoặc PAG có khả năng tự nhiên tẩy rửa cặn bẩn.
Cách sử dụng: Đổ dầu tẩy rửa vào máy và chạy máy trong khoảng thời gian theo khuyến nghị, sau đó xả dầu và thay bằng dầu mới. Lưu ý không sử dụng dầu tẩy rửa mạnh trong thời gian quá dài để tránh hư hại máy.
Vệ sinh và xúc rửa hệ thống
Giải thích: Khi keo dầu đã hình thành nhiều, cần phải vệ sinh, xúc rửa các bộ phận của máy nén khí như bình dầu, cụm đầu nén, két làm mát, và các đường ống dẫn dầu. Việc này giúp loại bỏ cặn bẩn cứng đầu và ngăn ngừa sự tích tụ thêm của keo dầu.
Cách thực hiện: Sử dụng hóa chất tẩy rửa chuyên dụng để vệ sinh các bộ phận bị ảnh hưởng. Đảm bảo hóa chất không gây ăn mòn kim loại và có khả năng loại bỏ keo dầu bám sâu trong hệ thống.
Thay thế bộ lọc dầu
Giải thích: Bộ lọc dầu bị hỏng hoặc quá bẩn sẽ cản trở lưu thông dầu, gây ra hiện tượng keo dầu. Do đó, cần kiểm tra và thay thế bộ lọc dầu định kỳ.
Cách thực hiện: Nếu phát hiện bộ lọc bị hỏng hoặc dầu không lưu thông tốt, bạn nên thay mới ngay lập tức. Đảm bảo sử dụng các bộ lọc chất lượng để tăng hiệu quả làm việc của máy.
Biện Pháp Xử Lý Triệt Để: Phương Pháp Lâu Dài
Sử dụng dầu tổng hợp chất lượng cao
Giải thích: Các loại dầu tổng hợp như Ester, PAG, hoặc POE có khả năng chống lại sự hình thành keo dầu và không tạo cặn vecni, bùn. Dầu tổng hợp có đặc tính bền bỉ ở nhiệt độ cao, giúp tăng tuổi thọ và hiệu suất của máy nén khí.
Cách thực hiện: Thay thế dầu gốc khoáng bằng dầu tổng hợp để giảm nguy cơ keo dầu. Đảm bảo lựa chọn loại dầu phù hợp với máy và kiểm tra kỹ tính tương thích trước khi sử dụng.
Giảm nhiệt độ làm việc của máy nén khí
Giải thích: Duy trì nhiệt độ làm việc của máy nén khí dưới 95°C là một biện pháp quan trọng để ngăn ngừa keo dầu. Nhiệt độ cao là nguyên nhân chính khiến dầu dễ bị phân hủy và tạo cặn.
Cách thực hiện: Kiểm tra hệ thống làm mát của máy nén khí để đảm bảo nó hoạt động hiệu quả. Vệ sinh két làm mát và kiểm tra các quạt làm mát thường xuyên để duy trì nhiệt độ ổn định.
Bảo dưỡng định kỳ và phân tích mẫu dầu
Giải thích: Việc phân tích mẫu dầu định kỳ giúp phát hiện sớm sự xuất hiện của keo dầu và các vấn đề liên quan khác, từ đó xử lý kịp thời trước khi gây ra hư hỏng nghiêm trọng.
Cách thực hiện: Thực hiện bảo dưỡng định kỳ theo lịch trình khuyến cáo của nhà sản xuất và sử dụng phân tích mẫu dầu để theo
Dầu tẩy rửa đã có mặt trên thị trường từ lâu, được sinh ra nhằm mục đích giúp tiết kiệm chi phí sửa chữa cho máy keo dầu nhẹ mà không cần tháo máy hay thời gian dừng máy sửa chữa. Tuy nhiên tính hữu dụng trên thực tế Việt Nam còn nhiều điều cần lưu ý.
Dầu tẩy rửa máy nén khí là gì ?
Là dạng dầu máy chuyên dùng có chức năng bôi trơn như dầu máy nén khí thông thường. Nhưng chúng có khả năng tẩy rửa vệ sinh máy nén khí khi. Nhờ chức năng hòa tan cặn Vecni và bùn hình thành bởi chính dầu bôi trơn có nguồn gốc từ dầu gốc khoáng nhóm I,II,II và tổng hợp nhóm IV.
Dầu được dùng khi cần tẩy rửa vệ sinh máy nén sau nhiều năm xử dụng dầu có cặn vecni. Trường hợp thứ hai được áp dụng phổ biến tại nhiều nơi khi phân tích mẫu dầu phát hiện cặn Vecni vượt quá ngưỡng cần tẩy rửa...
Dầu có tuổi thọ ngắn chỉ vài chục giờ chạy máy đến ~500h. Nếu tồn tại dưới dạng dầu máy làm sạch thì chúng có tuổi thọ như dầu máy nén khí thông thường. Sau đó được xả ra ngay trong trạng thái còn nóng. Sau đó đổ dầu máy nén khí mới dùng như bình thường. Chúng được ứng dụng hoàn hảo trong với máy nén lạnh với đặc thù đường ống giàn phức tạp. Với máy nén khí việc áp dụng vẫn còn bỏ ngỏ.
Thành phần & cấu tạo
Dầu tẩy rửa gồm 03 dạng chính:
- Dạng phụ gia
- Dạng pha sẵn trong dầu
- Dạng có gốc dầu hoạt tính tẩy rửa
Dạng phụ gia tẩy rửa được bán tách biệt. Chúng được xử dụng bằng cách đổ thêm vào dầu máy nén khí đang hoạt động sau đó xả ngay khi dừng máy lúc dầu còn nóng. Mỗi hãng sẽ có khuyến cáo tỉ lệ % riêng, đồng thời chỉ định dùng được cho những loại dầu máy nén khí gì.
Dạng pha sẵn công thức thành dầu máy nén khí. Chúng được dùng thay thế dầu chạy trong khoảng vài chục giờ đến 500h chạy máy. Với loại này bạn cần xả hết dầu cũ của máy nén khí sau đó, đổ dầu tẩy rửa. Sau đó thay lọc dầu đổ dầu mới chạy. Điển hình cho loại này là dầu Comp Clean ll của CPI. Dạng dầu tẩy rửa này có ưu điểm công thức pha sẵn đồng nhất, không gây ăn mòn, không tạo sản phẩm phụ nguy hại trong quá trình tẩy rửa... Dầu thường không độc với môi trường.
Thành phần của chúng thường là dầu gốc tổng hợp Diester ( Ester synthetic) và phụ gia tẩy rửa công thức mạnh. Giúp chúng hòa tan Vecni và cặn bùn. Chúng cũng có một số tính năng cơ bản của dầu máy nén khí như khử nhũ tương, kháng ăn mòn, kháng oxy hóa...
Dạng dầu máy nén có gốc dầu mang sẵn đặc tính tẩy rửa như gốc dầu Ester, PAG, POE...Những gốc dầu này có khả năng hòa tan cặn Vecni. Có thể chúng không được gọi là dầu tẩy rửa nhưng bản thân chúng có đặc tính tẩy rửa cao. Đây là chủng dầu tổng hợp cao cấp rất đắt tiền chúng có thể không được xử dụng phổ biến vì giá thành của chúng. mặt khác chúng có đặc tính phá hủy roăng làm kín, phớt cao su...nên có một số máy được thiết kế ngay từ ban đầu có khả năng hoạt động tương thích với dầu máy nén khí tổng hợp có hoạt tính tẩy rửa mạnh.
Vì mục đích bài viết nhằm hướng tới giải pháp xử lý keo dầu, cặn vecni trong máy nén khí triệt để nên Huy xếp dòng dầu máy nén này vào nhóm dầu tẩy rửa để tiện theo dõi.
Ngăn chặn 100% khả năng tái keo dầu máy nén khí
Với hiện tượng keo dầu hình thành cặn Vecni việc tẩy rửa sửa chữa chỉ là biện pháp khắc phục. Nó hữu dụng với trường hợp máy nén keo dầu bởi nguyên nhân trộn lẫn hai gốc dầu kỵ nhau. Xem thêm tại bài viết được phép và cấm trộn lẫn những loại gốc dầu.
Việc xử lý triệt để cần có giải pháp từ gốc rễ tác động tới hai nhân tố Nhiệt độ làm việc máy nén khí nên nhỏ hơn 95 độC. Hoặc chọn dầu máy nén khí cháy không hình thành cặn vecni, bùn. Đây là biện pháp Huy thường dùng nhất vì tính hiệu quả của nó.
Nhưng vì giá trị nó đem lại là lâu dài không nhìn thấy ngay. Phạm vi áp dụng với những Khách hàng xử dụng dịch vụ bảo dưỡng lâu dài của Á Châu. Mặc định trong ngành khi xử lý với khách hàng bảo dưỡng đơn lẻ, thay đổi nhà cung cấp là xử lý hiện tại bỏ mặc tương lai.
Giải pháp của tương lai
Có hai nguyên nhân dẫn đến hiện tượng máy nén khí keo dầu ngày càng nhiều.
Nhóm nguyên nhân 1:
Với sự phát triển của dầu giá rẻ, dầu kém chất, dầu giả dầu nhái tình trạng máy nén khí keo dầu sẽ càng nhiều.
Nhóm nguyên nhân 2:
Xuất phát từ sự thây đổi trong triết lý thiết kế máy nén khí hiện đại. Máy nén khí hiện đại nhỏ gọn hơn, hiệu suất cao hơn, dùng ít dầu bôi trơn hơn. Mặt khác trước áp lực cạnh tranh từ máy giá rẻ hầu như những thương hiệu máy nén khí lớn đều có những phiên bản thiết kế với đầu nén nhỏ đi, chạy tốc độ cao hơn, kết hợp dầu bôi trơn ít đi. Dẫn tới nhiệt độ làm việc cao hơn. Khi máy nén làm việc với dầu gốc tự nhiên sẽ phát sinh cặn. Chỉ có dầu tổng hợp là đáp ứng được yêu cầu mới.
Từ 02 nguyên nhân trên có thể nói rằng dầu tẩy rửa sẽ là một giải pháp thường trực được dùng trong tương lai.
Mặt khác giải pháp dầu tẩy rửa cũng sẽ là biện pháp đầu tiên áp dụng khi thực hiện bảo dưỡng phòng ngừa với hỗ trợ của phân tích mẫu dầu cho thấy máy bị keo dầu nhẹ. Mô hình này sẽ là tương lai của bảo dưỡng.
Khuyến cáo áp dụng cho hiện tại
Hiện chúng được ứng dụng trong máy nén lạnh rất thành công. Vì hệ thống nén lạnh là hệ thống kín, có đường ống, giàn trao đổi nhiệt dài khó vệ sinh bằng phương pháp khác.
Với máy nén khí biện pháp xục rửa cơ bằng cách tháo rời vẫn là biện pháp giá rẻ và triệt để. Dùng dầu tẩy rửa chỉ áp dụng với trường hợp keo nhẹ. Nhưng tại Việt Nam khó có đơn vị chấp nhận dùng dầu tẩy rửa khi nó mới chớm bắt đầu. Chỉ khi keo toàn phần và dừng máy nó mới được quan tâm.
